De Week van de Mediawijsheid: waarom eigenlijk?
Rik Hooftman, teamleider Training & Advies bij Heutink ICT
Verantwoord omgaan met media is vandaag de dag een hele kunst. Dat wordt bevestigd door recent onderzoek dat werd gepubliceerd door Netwerk Mediawijsheid: een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking is onvoldoende mediawijs. Hoe brengen we daar verandering in? Dat begint met gericht onderwijs. Tijdens de Week van de Mediawijsheid, van 10 tot en met 17 november, wordt hieraan ook dit jaar weer aandacht besteed. Wat mij betreft is dat een goede zaak.
Waarom vinden we mediawijsheid zo belangrijk?
Omdat we willen dat leerlingen kritisch en bewust omgaan met media en technologie. Voor de jeugd van nu zijn de mediawereld en het ‘echte’ leven helemaal met elkaar verweven. Veel kinderen hebben het gevoel dat ze moeten meedoen met de media, omdat ze er anders misschien niet meer bij horen. Zo missen ze eigenlijk een stukje van dat echte leven.
Jong geleerd...
Media komt op steeds jongere leeftijd in het leven van kinderen binnen. Niet voor niets staat in het beweegadvies van de Gezondheidsraad (2022) dat schermtijd voor kinderen onder de twee jaar compleet wordt afgeraden. Maar de praktijk is anders: volgens berichtgeving van de NOS kijkt een op de vier baby’s van 9 maanden tot 1 jaar al minstens twee uur per dag naar een beeldscherm. Kleine peuters weten al als de beste hoe swipen werkt en je ziet steeds vaker dat leerlingen al op jonge leeftijd een eigen mobieltje bij zich hebben. Je kunt er van alles van vinden. Maar het belangrijkste is: we moeten er iets mee.
Online staat altijd aan
In de tijd dat ik zelf pas met een mobiele telefoon op zak liep, konden we het allemaal nog heel goed scheiden. Internet kon aan en uit. Je kon prima niet bereikbaar zijn maar nog wel met alles meedoen. Maar bij de jeugd van nu staat online altijd aan. Het sociale leven speelt zich voor een steeds groter deel af in de online wereld. We zien steeds vaker dat leerlingen elkaar na school tijd opzoeken in de online wereld. Daardoor lijkt buitenspelen steeds minder aandacht te krijgen.
Reguleren
De mobiele telefoon, in combinatie met social media, geeft constant prikkels. Ik weet dat uit eigen ervaring: al zie je maar uit je ooghoek dat er een bericht binnenkomt en je leest het niet eens, toch ben je even uit je concentratie. We moeten met elkaar goed nadenken en bekijken hoe we de inzet van mobiele telefoons wat kunnen beperken. Een stuk bewustwording kan daarin al een belangrijk onderdeel zijn.
5 tips voor mediawijsheid in de les
In het verlengde van het voorafgaande heb ik vijf eenvoudige tips geformuleerd die misschien nuttig kunnen zijn, met enkele links naar webpagina’s met aanvullende informatie.
- Leer leerlingen kritisch te kijken naar wat ze zien en gebruiken en hoe vaak ze dat doen. Wanneer pak je wel je telefoon en wanneer leg je hem even weg? Lees meer
- Besteed aandacht aan zelfbescherming en privacy; wat post je wel en wat niet? Lees meer
- Maak leerlingen ervan bewust dat er veel desinformatie wordt verspreid en leer hen nepnieuws te herkennen door er in de les samen naar te kijken en erover te praten. Lees meer
- Platforms als Snapchat, TikTok, Instagram en BeReal worden zo ontworpen dat je er als gebruiker zoveel mogelijk tijd op wilt doorbrengen. Breng leerlingen bij dat ze zich niet (teveel) moeten laten afleiden door de constante aanwezigheid van media. Lees meer en nog meer
- Benader mediawijsheid niet als een vak maar als een terugkerend onderwerp dat in alle vakken aan de orde komt. Integreer het bewust in je onderwijs en begin er vroeg mee.
Het is als leren fietsen
Als ik naar de wereld om me heen kijk, denk ik dat mediawijsheid – en daarmee de Week van de Mediawijsheid – in de toekomst steeds belangrijker zal worden. Zeker is dat we ervoor moeten zorgen dat kinderen veilig en verantwoord online kunnen zijn, en dat ze niet zonder enige voorbereiding internet op gaan. Als je een kind een fiets geeft, leer je hem of haar er eerst op rijden. Je stuurt een kind niet zomaar het verkeer in. Met mobiele telefoons gebeurt dat wel vaak, en dat is eigenlijk raar. Want ook daarin hebben kinderen sturing nodig.
Een mooie week gewenst!
Ik wens je veel plezier tijdens de Week van de Mediawijsheid. En laten we er met z’n allen voor zorgen dat het niet bij die ene week per jaar blijft. Dit is een thema om continu aandacht aan te besteden. De kinderen van nu zullen ons er ooit vast dankbaar voor zijn.
Adviesgesprek aanvragen
Wil jij stappen zetten in het verantwoord inzetten van ICT in het onderwijs? En jezelf en je team ontwikkelen. Ga dan in gesprek met onze onderwijsadviseurs over de mogelijkheden.