Mediawelzijn als must
Deel 1: lichamelijk gezond blijven
Wim van der Veen, Onderwijsadviseur
Ook op de afgelopen IPON was digitale geletterdheid weer een veelbesproken onderwerp. Een thema dat in dit verband helaas altijd wat onderbelicht blijft, is mediawelzijn; wat mij betreft een absolute voorwaarde om op een goede en verantwoorde manier gebruik te maken van ICT. In deze nieuwe serie blogs zal ik een aantal aspecten van mediawelzijn bespreken. We beginnen met de meest basale: hoe voorkom je dat het gebruik van ICT ten koste gaat van de lichamelijke gezondheid?
Tips voor een goede werkplek
Door het vele thuiswerken van de afgelopen tijd ben ik meer dan ooit gaan beseffen hoeveel tijd ik zelf op een dag zittend doorbreng en hoe lang ik soms naar een scherm aan het turen ben. Ik kies er daarom bewust voor om in de pauze of aan het einde van de dag een stukje te wandelen of te gaan hardlopen. Dat kan ik iedereen aanraden. Maar ook een goede werkplek is natuurlijk belangrijk. Een bevriende ergotherapeut gaf me daarvoor een aantal nuttige tips, die ik graag kort met je deel.
Stoel en bureau
- Zorg dat je stoel en bureau op de juiste hoogte staan: wanneer je armen op het bureau rusten, moeten je ellebogen een hoek van ongeveer 90 graden maken. Je voeten zet je plat op de grond, zodat je knieën ook een hoek van ongeveer 90 graden maken.
- Zorg voor voldoende licht bij je werkplek (het liefst daglicht), maar let erop dat dit buitenlicht niet in je monitor weerkaatst.
- Zit rechtop met je rug tegen de leuning van je stoel. Het helpt als je stoel ietsje achteroverleunt, want zo belast je je rug het minst. Tussen je bureau en je buik moet ongeveer een vuist ruimte zitten.
Beeldscherm, toetsenbord en muis
- Zorg voor voldoende afstand tot je scherm. Zet je scherm ook op de juiste hoogte, zodat je hoofd niet voorover hoeft te buigen. Zorg dat de bovenste rand van je beeldscherm op gelijke hoogte met je voorhoofd is.
- Plaats je toetsenbord op de plek waar je handen op je bureau rustig liggen, niet andersom. Klap de pootjes onder het toetsenbord dicht, zodat het toetsenbord zo plat mogelijk ligt. Dat is beter voor je polsen.
- Beweeg je muis zoveel mogelijk vanuit je hele arm en niet vanuit je pols. Zo voorkom je polsklachten.
- Gebruik een draadloze muis of zorg dat het snoer van de muis lang genoeg is om vrij te bewegen.
- Zo’n beetje elk computerprogramma kent sneltoetsen, bijvoorbeeld voor knippen en plakken. Gebruik ze zoveel mogelijk, dan hoef je minder muisbewegingen te maken.
- Werk je met een laptop? Gebruik dan bij voorkeur een los toetsenbord en een losse muis en plaats je laptop op een verhoging. Zo zit je beter en houd je het langer vol.
Het artikel gaat hieronder verder ↓
"Let op: de bovenstaande tips gelden niet alleen voor jou, maar zeker ook voor je leerlingen. Ik zie kinderen soms in de vreemdste houdingen ‘zitten’ als zij aan het werk zijn met een computer. Ook voor hun lichaam is een goede houding belangrijk."
- Wim van der Veen, onderwijsconsulent Heutink ICT
Wees zuinig op je ogen
Door het vele beeldschermgebruik van tegenwoordig hebben steeds meer mensen een bril of contactlenzen nodig. Een onderzoek van het Erasmus MC onder Rotterdamse kinderen wees uit dat van de zesjarigen 2,5 procent bijziend was. Toen dezelfde kinderen zeven jaar later weer werden onderzocht, bleek dat maar liefst 25 procent van hen niet goed in de verte kan kijken. De verwachting is dat van deze groep meer dan 50 procent bijziend zal zijn wanneer ze 21 jaar zijn.
Teveel schermtijd
Kinderen hebben te maken met allerlei schermen waar ze naar kijken. Thuis kan dat een tablet of de TV zijn, maar op school komen daar het digibord en de laptop of Chromebook nog bij. Kinderen van 4 tot 7 kijken ongeveer 4 uur per dag naar een scherm en kinderen tussen de 8 en 12 jaar al snel 4,5 uur. Tieners kijken ruim 6,5 uur per dag naar een scherm. Van deze cijfers schrik ik altijd. Ze staan namelijk in schril contrast met de gangbare aanbevelingen voor schermtijd:
- Kinderen van 0 tot 2 jaar: maximaal vijf minuten per dag
- Kinderen van 2 tot 4 jaar: maximaal 30 minuten per dag
- Kinderen van 4 tot 8 jaar: maximaal 1 uur per dag
- Kinderen van 8 tot 10 jaar: maximaal 1 à 1,5 uur per dag
- Kinderen van 10 tot 12 jaar: maximaal 2 uur per dag
- Kinderen van 12 jaar en ouder: maximaal 3 uur per dag
Hanteer de 20-20-2-regel
Bij teveel schermtijd kunnen kinderen (net als volwassenen trouwens) last krijgen van vermoeide, droge of geïrriteerde ogen, hoofdpijn en vermoeidheid. Ook focussen wordt lastiger, en dat kan weer allerlei andere problemen opleveren. Houd daarom de 20-20-2-regel in gedachten: zorg dat je na 20 minuten op een scherm een pauze houdt van 20 seconden (en kijk in die tijd het liefst even naar buiten) en stimuleer dat kinderen 2 uur per dag buiten zijn. Tip voor leerkrachten: in de klas hoeft het digibord niet altijd aan te staan en hoeft niet alles digitaal verwerkt te worden. Door daar bewust mee om te gaan, verminder je de schermtijd op school.
Tot zover deel 1 van deze serie. In het volgende deel bekijken we het belang van mediawelzijn voor de mentale gezondheid. Met onder meer aandacht voor een van de hardnekkigste kwalen van deze tijd: FOMO!
Digitale geletterdheid: Het begint bij de leerkracht
Hoe kom je tot een goede en passende aanpak van het digitaal geletterd maken van je leerlingen, met optimaal rendement van je IT-middelen? En hoe zorg je ervoor dat je leerkrachten beschikken over de competenties om het allemaal uit te voeren?
Mediawelzijn als must
Deel 4: veilig gezond blijven
Wim van der Veen, Onderwijsadviseur
Deze laatste blog in de mediawelzijn-reeks gaat over online veiligheid. In dit verband is privacy natuurlijk een enorm hot item. Het is daarom goed om stil te staan bij de vraag hoe jij en je leerlingen zich zo veilig mogelijk kunnen bewegen in de online wereld.
Mediawelzijn als must
Deel 3: Sociaal gezond blijven
Wim van der Veen, Onderwijsadviseur
In het derde deel van deze serie blogs over mediawelzijn wil ik het hebben over onze sociale gezondheid. Dankzij sociale media hebben we de kans om op ieder moment van de dag in contact te staan met elkaar. We appen, liken en swipen zo heel wat af. Maar hoe goed zijn die contacten met anderen eigenlijk? Zitten er ook wel eens vervelende contacten bij? En ben jij altijd bereikbaar of ga je ook wel eens offline? Kortom: welke balans zoek je in je sociale gezondheid?
Mediawelzijn als must
Deel 2: mentaal gezond blijven
Wim van der Veen, Onderwijsadviseur
Het constant online zijn vraagt veel van ons. Niet alleen lichamelijk (zie deel 1 van deze reeks), maar ook mentaal. We zien van alles op ons scherm voorbijkomen en dat laat, bewust of onbewust, een indruk op ons achter. Naast dat het gezond is om een balans te vinden tussen online en offline zijn, is het goed om eens stil te staan bij de impact van al die informatie die dagelijks via ons scherm bij ons binnenkomt. Daarom is deel 2 in deze serie blogs over mediawelzijn gewijd aan onze mentale gezondheid.